Nasza miejscowość

Treść

Nasza miejscowość

Wierchomla Wielka i Wierchomla Mała - (łem.Wierchomlia) wsie ( województwo małopolskie, powiat nowosądecki ) w gminie Piwniczna - Zdrój. Znajduje się na obszarze Popradzkiego Parku Krajobrazowego. Wierchomla Wielka i Mała otoczone są zalesionymi górami i położone w dolinie potoku Wierchomlanka, który później wpływa do Popradu. Głównymi kulminacjami są: Drapa ( 717 m n.p.m.), Kiczora ( 806 m n.p.m.), Bystre ( 807 m n.p.m.), Rąbaniska ( 786 m n.p.m.), Gaborówka ( 790 m n.p.m.), Lembarczek ( 917 m n.p.m.), Pusta Wielka ( 1061 m n.p.m.).

W Wierchomli Wielkiej znajduje się zabytkowa cerkiew połemkowska z XIX wieku z przyległym cmentarzem i inne stare zabudowania połemkowskie. Cerkiew pw. św. Michała Archanioła należała kiedyś do kościoła greckokatolickiego, obecnie należy do parafii rzymskokatolickiej. Jest konstrukcji zrębowej, podbita gontem i pokryta blachą. Poddasze cerkwi jest chronionym siedliskiem najrzadszych w Europie nietoperzy – podkowca małego oraz nocka orzęsionego.

Historia

Miejscowość Wierchomla Mała została odnotowana w średniowieczu, gdy Ścibor ze Ściborzyc herbu Ostoja (1347-1414) jesienią 1410 r. w imieniu Zygmunta Luksemburczyka najechał na ziemię sądecką i spalił oraz ograbił Stary Sącz, został odparty w potyczkach w Piwnicznej, Łomnicy, pod Wierchomlą. Osada została lokowana w 1603 (według innych źródeł w 1601) na przywileju biskupa Bernarda Maciejowskiego. Zasadźca miejscowości był Fedor z pobliskiego Szczawnika. Nazywana była Wierchomlą Księżą z racji świadczenia powinności na rzecz proboszcza muszyńskiego. Miejscowość zamieszkiwana była przez Rusinów (Łemków).Stanowiła część biskupiego państwa muszyńskiego. Od 1770 w państwie Habsburgów a od 1781 była własnością skarbu cesarskiego (K.k Muszyner Cameral Verwaltung). Następne lata to wspólne dzieje z Wierchomlą Wielką.

Wierchomla Wielka (łem. Wierchomlia) lokowana była na prawie wołoskim w 1595 przez kardynała Jerzego Radziwiłła. Zasadźcą był Mikuta Zubrzycki z Zubrzyka. Osadnikami byli napływający tu pasterze wołoscy. Otrzymali aż 30 lat wolnizny na zagospodarowanie. Stanowiła część państwa muszyńskiego. Po likwidacji muszyńskiego państwa biskupów krakowskich (1781) stanowiła dobra kameralne (K.k. Muszyner Cameral Verwaltung). W XIX w osiedlili się tutaj również Polacy i Żydzi. W 1843 w Wierchomli Wielkiej przyszedł na świat ksiądz Wołodymyr Chylak, łemkowski pisarz tworzący w języku polskim i rosyjskim. W czasach autonomii galicyjskiej i do 1933 roku była gminą jednowioskową. Następnie należała do gminy zbiorowej w Piwnicznej. Miejscowa ludność repatriowała się w 1945 roku do ZSRR (Ukraina). Pozostałych ok. 150 rodzin wysiedlono w 1947 r. na Ukrainę i na ziemie odzyskane. Wieś zasiedlili Polacy z okolic Piwnicznej. W latach 1955 - 1972 gromada GRN Piwniczna-Wieś. Od 1973 sołectwo miasta i gminy Piwniczna - Zdrój.

Atrakcje turystyczne

stare chaty pochodzenia Łemkowskiego, źródła mineralne, jaskinia pod Pustą Wielką ( 1061 m n.p.m.), miejsca na grill, paintball. Dla amatorów wspinaczki udostępnione są ścianki a dla turystów pieszych szlaki. Wychodząc w góry z Wierchomli można dotrzeć do schronisk: Schronisko Bacówka PTTK Nad Wierchomlą ( 895 m n.p.m.), Schronisko Hali Łabowskiej ( 1061 m n.p.m.). W Wierchomli Małej funkcjonują wyciągi narciarskie, w tym najdłuższy wyciąg krzesełkowy w Polsce o długości 1,6 km.